Қазақстанда жетім және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалардың құқықтарын қорғауға бағытталған маңызды өзгерістер қабылданды. Олар «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне мәдениет, білім беру, отбасы және мемлекеттік бақылау мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Заң аясында енгізіліп отыр. Бұл өзгерістер балаларды қорғау саласындағы құқықтық тетіктерді күшейтуді мақсат етеді.
2024 жылы балалардың құқықтарын қорғауға қатысты алты маңызды заң қабылданып, балаларға жасалған кез келген зорлық-зомбылық үшін жауапкершілік арттырылды және балалар саудасының алдын алуға бағытталған нормалар бекітілген болатын. Жаңа заң осы бағыттағы жұмыстардың жүйелі жалғасы саналады.
Жаңа талаптарға сәйкес, жетім немесе қамқорсыз қалған балаларды асырап алу немесе қамқоршылыққа беру кезінде олардың туған-туыстары бірінші кезекте қарастырылады. Егер жақын туыстары табылмаса, бала заңды некеде тұрған отбасына орналастырылады. Сонымен бірге бала асырап алушы немесе қамқоршының сотқа тартылуы, психоневрологиялық немесе наркологиялық диспансерде есепте тұруы қамқоршылық міндетінен дереу шеттетуге себеп болады. Бұл норма баланың өмірі мен денсаулығына қауіп төндіретін жағдайлардың алдын алуға бағытталған.
Құжатта үстінен қылмыстық қудалау жүргізіліп жатқан азаматтарға бала асырап алуға, қамқоршы болуға немесе патронаттық тәрбиеші ретінде жұмыс істеуге тыйым салу қарастырылған. Бұдан бөлек, қамқоршылар, патронат тәрбиешілер, қорғаушылар және асырап алушылар жыл сайын денсаулығы, табыс көзі, тұрмыстық жағдайы және соттылығы туралы мәліметтерді тапсырып, өзінің сенімділігін растауы тиіс.
Жаңа нормалар ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды қорғау жүйесін күшейтіп, олардың қауіпсіздігін қамтамасыз етуге, отбасындағы тәрбиенің тұрақты бақылауын нығайтуға және ықтимал қауіптердің алдын алуға мүмкіндік береді.
Егер қажет болса, осы мәтінді қысқаша нұсқаға немесе инфографикаға арналған форматқа да бейімдеп бере аламын.
Дереккөз: ҚР Оқу-ағарту министрлігі
