Қазақстан үкіметінде мемлекеттік қаржы жүйесіне цифрлық теңгені енгізу жөніндегі жұмыс тобының алғашқы отырысы өтті. Орта мерзімде кемінде 100 мемлекеттік жоба цифрлық форматтағы төлемдер арқылы іске асырылады деп жоспарланып отыр.
Ұлттық банк пен Қаржы министрлігі транзиттік интеграция моделін әзірлеуде. Ол Қазынашылық комитеті үшін бірыңғай интерфейс қалыптастырып, цифрлық теңгені шығару мен өтеу процестерін автоматтандыруға және өтімділікті басқарудың жаңа тәсілдерін енгізуге мүмкіндік береді.
Ұлттық банк төрағасының кеңесшісі, цифрлық трансформация жетекшісі Бинұр Жәленов қазіргі уақытта бірнеше пилоттық жоба іске қосылғанын айтты. Олардың қатарында Павлодар мен Атырау облыстарындағы жолдарды орташа жөндеу, сондай-ақ Астанадағы оқушыларға тегін ыстық тамаққа арналған ваучерлерді цифрлық теңге арқылы бөлу жобасы бар.
Сонымен бірге энергетика және коммуналдық инфрақұрылымды жаңғырту, «Даму» қоры арқылы кәсіпкерлерді қолдау, сондай-ақ мемлекеттік сатып алудың ашықтығын арттыру бағытында пилоттар дайындалып жатыр.
«Таңбаланған цифрлық бюджет қаражаты тек келісімшартта белгіленген мақсаттарға ғана пайдаланылуы мүмкін. Оларды қолма-қол ақшаға немесе қолма-қол ақшасыз ақшаға айырбастауға болмайды. Таңбалау жұмыстарды немесе қызметтерді толық орындап, түпкілікті өндірушілерге жеткізілімді растағаннан соң немесе шарт талаптары аяқталғаннан кейін ғана алынады», делінген үкімет ақпаратында.
Бұл цифрлық теңгені бюджет қаражатының мақсатты пайдаланылуын автоматтандыру мен бақылаудың икемді құралына айналдырады.
Пилоттық жобалар кеңейтудің алдында шешілуі тиіс бірқатар мәселені анықтады. Мәселен, жол жөндеу кезінде цифрлық теңгені енгізу үшін тауарды, жұмыс пен қызметті нормалаудың бірыңғай әдістемесі қажет. Сондай-ақ барлық тауарлар мен қызметтердің боялған бөлшектерімен жобалау-сметалық құжаттаманы цифрландыру қажет. Ол үшін цифрлық теңге платформасын жолдарды жөндеуге сертификатталған тауарларды өндірушілердің немесе лицензияланған жеткізушілердің эталондық дерекқорларымен интеграциялау қажет. Сондай-ақ транзакцияны тексеру әдістемесі мен шығындарды салыстыру алгоритмдері қажет.
«Пилот қорытындысы бойынша біз жекелеген материалдар мен қызметтердің құнындағы айтарлықтай сәйкессіздіктерді көрдік. Салалық сараптамасыз бұл алшақтықтың себебін объективті бағалау мүмкін емес», деді Бинұр Жәленов.
Бұдан бөлек, цифрлық теңге арқылы төлеу үшін тізбектің барлық қатысушылары – тапсырыс берушілер, бас мердігерлер және қосалқы мердігерлер «е-шарттар» жүйесінде цифрлық теңгедегі шоттары болуы тиіс.
Бүгінде мектеп оқушыларына арналған ыстық тамақ ваучерлері Астанадағы 113 мектеп пен 29 біреге й азық-түлік жеткізушінің қатысуын көздейді. Жоба басқа қиындықтармен қатар, тамақтану қызметтерін іске қосу үшін жеке бизнес-процесті әзірлеу қажеттілігін анықтады.
«Сондай-ақ мектептердің әртүрлі ұйымдық-құқықтық формаларына байланысты қиындықтар туындайды. Жыл соңына дейін техникалық дайын мектептерді цифрлық теңгеге шығару, ал қалған мәселелерді келесі оқу жылына дейін шешу жоспарлануда», деді үкіметте.
Пилоттық режимде дайындалып жатқан жобалардың қатарында цифрлық ҚҚС-ЭШФ жүйесін цифрлық теңге платформасымен интеграциялау бар. Пилотты кеңейту 2025 жылдың соңына жоспарланған.
Сондай-ақ «Қауіпсіз мәміле» - автокөлікті қайта тіркегенге дейін ақша бұғатталатын механизмді ІІМ мен ЦДИАӨМ сынақтан өткізіп жатыр. Бұл жоба 2026 жылғы сәуірде іске қосылады. Ұқсас тәсіл жылжымайтын мүлікке де қолданылмақ. Бұған қоса, қымбат медициналық жабдықтарды сатып алу және ірі өнеркәсіптік нысандарды салу кезіндегі төлемдерге енгізілмек.
Жыл соңына дейін Қаржы министрлігі мен Ұлттық банк қазынашылық жүйелерін цифрлық теңге платформасымен интеграциялаудың нысаналы моделін әзірлейді. Көлік министрлігіне жаңа жол жөндеу жобаларында цифрлық теңгені пайдалануды кеңейту жөнінде жол картасын дайындау жүктелді. Ал «Самұрық-Қазына», Оқу-ағарту және Денсаулық сақтау министрліктері цифрлық теңгені қолданатын сатып алу жобаларының тізімін анықтайды.
