Қазақстанда ерікті зейнетақы жарналарының енгізілуі жұмыс істейтін азаматтарға өздерінің зейнеттегі жылдарын қаржыландыру үшін бұрын-соңды болмаған мүмкіндікті ұсынады.
Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры зейнетақы ерікті зейнетақы жарналарының артықшылықтары туралы жиі қойылатын сұрақтарға жауап берді. Ерікті зейнетақы жарналары жүйесі азаматтардың өз жинақтарын толықтыруға және олардың лайықтылығын арттыруға мүмкіндік береді.
Аталған жаңашылдық 2024 жылдың 1 қаңтарынан бастап күшіне енген болатын. Оның негізгі мақсаты – азаматтарға БЖЗҚ жеке шоттарына ай сайын міндетті түрдегі 10% жарнадан бөлек, қосымша ақша салуға мүмкіндік беру.
«Ерікті зейнетақы жарналарын (ЕЗЖ) жеке және заңды тұлғалар аудара алады. Жеке тұлға өздері үшін және (немесе) жақындары үшін өз табысы есебінен, ал заңды тұлғалар – өз қызметкерлерінің және үшінші тұлғалардың пайдасына қаражат салады», деді қорда.
Жарнаны екінші деңгейдегі банктер арқылы, сондай-ақ жұмыс берушіге өтініш беру жолымен аударуға болады. Соның негізінде жұмыс беруші жарналарды өтінім берушінің пайдасына БЖЗҚ-ға аударады.
Бұл өзгеріс барлық жұмыс істейтін қазақстандықтар үшін маңызды, әсіресе болашақта мемлекеттік базалық және міндетті зейнетақы төлемдері жеткіліксіз болуы мүмкін деп алаңдайтындарға керек. Ерікті жарналар арқылы азаматтар өздерінің болашақ зейнетақысын тікелей басқара алады. Бұл тек жеке пайда ғана емес, сонымен қатар ұлттық экономикаға да әсер етеді, өйткені ұзақ мерзімді инвестициялар үшін қолданылатын жинақтар көлемі ұлғаяды.
«ЕЗЖ есебінен зейнетақы төлемдерін зейнеткерлік жасқа дейін – 50 жастан бастап алуға болады. Бұдан басқа, егер Қазақстан Республикасының заңдарында және Қазақстан ратификациялаған халықаралық шарттарда өзгеше көзделмесе, олар мүгедек адамдарға, сондай-ақ Қазақстаннан тыс жерге тұрақты тұруға кеткен шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдарға беріледі», деп атап өтті қорда.
Қазақстанда зейнетақы жинақтары, оның ішінде ерікті зейнетақы жарналары бар адам қайтыс болған жағдайда, оның жинақтары Қазақстан заңнамасында белгіленген тәртіппен мұраға қалдырылады. Жинақты мұраға беру өсиет немесе заң бойынша жүзеге асырылады.
Айта кетейік, ерікті зейнетақы жарналары, сондай-ақ міндетті зейнетақы жарналарының барлық түрлері инвестицияланады және салымшыларға табыс әкеледі. Жалпы зейнетақы активтерін Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі басқарады.
«Алайда салымшылар зейнетақы жинақтарын инвестициялық портфельді басқарушыға (ИПБ) аударуға құқылы, олар кірістілік пен тәуекелдің әртүрлі деңгейлері бар түрлі инвестициялық стратегияларды ұсынады. Егер ИПБ-ға міндетті және міндетті кәсіптік зейнетақы жинақтарының 50%-на дейін аударуға рұқсат етілсе, ерікті зейнетақы жинақтарын ИПБ-ға толық беруге болады», деді қорда.
ИПБ-ға жинақтардың аударымы салымшының өтініші бойынша жүргізіледі, оны Қор сайтындағы жеке кабинетте немесе БЖЗҚ-ның кез келген филиалында электрондық форматта беруге болатынын еске салды. Сонымен қатар инвестициялау нәтижелері бойынша басқарушы компанияны ауыстыруға мүмкіндік бар, бірақ жылына бір рет артық рұқсат етілмейді.
Ерікті зейнетақы жарналарының басты артықшылығы – жинақтарды салықтан босату болып табылады. Салынған қаражат ҚР Салық кодексіне сәйкес жеке табыс салығынан босатылады. Бұл қазақстандықтардың зейнетақы жинақтарын тиімдірек арттыруға және олардың жинақтарының құнын сақтауға мүмкіндік береді. Сондай-ақ азаматтар ерікті зейнетақы жарналарын өз қалауы бойынша төлейді, олардың мөлшері мен кезеңін өздері белгілейді.
